Amaç: Sosyal bilimler alanındaki lisansüstü öğrencileri eğitim süreçleri boyunca araştırma ödevi, proje, seminer, tez önerisi ve tez gibi akademik amaçları için bilimsel araştırmalar yapmakta ve yayımlamaktadırlar. Bu akademik çalışmalarını nitel, nicel veya karma araştırma yöntemlerine göre doğru bir şekilde temellendirmeleri çalışmalarının niteliğini, güvenirliğini ve bilim çevrelerince kabul edilebilirliğini artırmada önemlidir. Bu projede sosyal bilimler alanındaki lisansüstü öğrencilerinin nitel araştırma sürecine ilişkin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesine odaklanılmaktadır. Çünkü nitel araştırma yöntemleri doğası gereği özellikle sosyal bilimler alanlarında (psikoloji, sosyoloji, coğrafya, bilgi ve belge yönetimi, tarih, sanat tarihi, felsefe, dilbilim, iktisadi ve idari bilimler, gazetecilik, hukuk, ilahiyat, iletişim, turizm vb.) daha yaygın kullanılmaktadır. Bu bağlamda öğrencilerin nicel ve karma araştırma yöntemlerinin yanı sıra nitel araştırma yöntemlerini de bilmeleri ve araştırmalarında doğru yöntemleri kullanmaları önem arz etmektedir.
Diğer taraftan sosyal bilimler alanındaki lisansüstü öğrencilerinin çalışmalarında nitel araştırma yöntemini ve nitel araştırma desenini belirlemede, nitel verilerin nasıl toplanacağına, verilerin nasıl analiz edileceğine karar vermede ve nitel araştırma sürecini planlamada ve yürütmede zorlandıkları gözlenmektedir. Bu doğrultuda projenin amacı, sosyal bilimler alanındaki lisansüstü öğrencilerinin nitel araştırma sürecini planlamalarında ve yürütmelerinde karar alma süreçlerini kolaylaştırmak, nitel araştırma yöntemlerine göre veri toplama ve veri analizi süreçlerini bağımsız olarak yürütebilmelerine katkı sunmak ve etik ilkeler çerçevesinde akademik ürün (araştırma ödevi, proje, tez, makale vb.) ortaya çıkarmalarını desteklemektir.
Kapsam: Bu eğitim etkinliği, sosyal bilimler alanındaki lisansüstü öğrencilerinin nitel araştırma yöntemleri ile ilgili bilgi ve becerilerinin geliştirilmesini desteklemek amacıyla hem teorik hem de uygulamalı olmak üzere kapsamlı bir içerik çerçevesinde tasarlanmıştır.
Nitel araştırmada, yaklaşımların sayısı ve türleri 1990’larda ve 21. yüzyılda daha net bir şekilde görünür hale gelmiştir. Nitel araştırmanın tarihsel kökeni antropoloji, sosyoloji ve beşerî bilimlerden gelmektedir (Creswell, 2014, s. 13). Nitel araştırma “gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma” olarak tanımlanmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 39). Bu bağlamda bu eğitimin kapsamı şu şekilde planlanmıştır:
- Nitel araştırma yöntemi nedir?
- Nitel araştırmanın temel ve kuramsal özellikleri nedir?
- Nitel ve nicel araştırma yöntemleri arasındaki temel farklar nelerdir?
- Nitel araştırma sürecinin temel aşamaları, nitel araştırma sorularının hazırlanması
- Nitel araştırma desenleri (etnografik araştırma, olgubilim, kuram oluşturma, durum çalışması, eylem araştırması vb.), nitel araştırma desenlerinin içeriği ve araştırmamıza en uygun nitel araştırma desenini seçme kriterleri nelerdir?
- Nitel araştırmada örneklem seçimi
- •Nitel araştırmada veri toplama teknikleri (Görüşme-yapılandırılmamış / yarı yapılandırılmış / yapılandırılmış, odak grup görüşmesi, gözlem, doküman incelemesi vb.)
- Nitel verilerin analizi
- Nitel verilerin analizinde kullanılan bilgisayar destekli araçlar
- Nitel araştırmalarda etik
- Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik konularının her birinin alanında uzman bir ekip ile teorik eğitimlerden oluşması düşünülmektedir.